منشور کوروش هخامنشی، کتیبه‌ای است که روی لوح گلی استوانه‌ای نوشته شده و لقب «اولین منشور حقوق بشر جهان» را دارد.

منشور کوروش هخامنشی پس از فتح بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد به دستور  کوروش روی یک لوح از جنس گل پخته نوشته شد. محتوای این منشور که نوعی کتیبه  محسوب می‌شود، شامل ثبت فرمان‌های کوروش در هنگام فتح بابل و گشودن این  شهر با صلح و آرامش است و سندی برای تایید رفتار انسان‌دوستانه ارتش آن  زمان در هنگام فتح بابل محسوب می‌شود. این استوانه که به اولین منشور حقوق  بشر شهرت یافته است، در حال حاضر در موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری  می‌شود.

کوروش هخامنشی بنیان‌گذار و پادشاه بزرگ سلسله هخامنشی (۵۳۰ تا ۵۵۰ پیش  از میلاد) بود که مرزهای امپراتوری او از شرق به اقیانوس هند، از شمال به  دریای سیاه، از غرب به مصر و از سمت جنوب به حبشه می‌رسید. «نبونید» که بعد  از مرگ «بخت‌النصر» حکومت بابل را به دست گرفته بود، ظلم و ستم بسیاری به  مردم روا داشت و کوروش به‌دلیل شکایت مردم و بزرگان بابل از نحوه حکمرانی  نبونید، وارد بابل شد و امپراتوری نئوبابلی نبونید را فتح کرد.

کوروش  به هنگام فتح بابل و ورود به شهر، در سال ۵۳۹ فرمانی صادر کرد که به  اعلامیه و منشور کوروش (Cyrus Cylinder) شهرت یافت. این منشور در حفاری‌های  باستان‌شناسی قرن نوزدهم کشف شد؛ یک لوح گلی پخته استوانه‌ای شکل با طول  ۲۲ سانتی‌متر و عرض ۱۱ سانتی‌متر با نوشته‌هایی به خط میخی که به‌عنوان یکی  از آثار دوره هخامنشی شناخته شد و به «فرمان کوروش» شهرت یافت.

منشور استوانه‌ای شکل کوروش به خط میخی بابلی نوشته شده است

بعد  از بررسی متن کتیبه و ترجمه آن، مشخص شد که محتوای آن از دو بخش تشکیل  می‌شود؛ یک بخش از زبان رویدادنگاران بابلی و به خط میخی بابلی نو (اکدی)  نوشته شده و بخش دیگر آن فرمان‌های کوروش را درباره نحوه برخورد با بابلیان  در بر می‌گیرد.

محتوای کتیبه درباره رفتار صلح‌آمیز کوروش با اهالی  بابل و نوع برخورد محترمانه با مردم شهر، آن را به منشور آزادی مشهور کرد.  محتوای این منشور نشان می‌دهد که کوروش بعد از فتح بابل، مردم را به بردگی  نگرفت، اموال آن‌ها را غارت نکرد و نه‌تنها به مردوک ،خدای بابل توهین  نکرد، بلکه او را سپاس گفت و اهالی بابل را در پرستش او آزاد گذاشت.